
Dnia 30 listopada 2012 roku w godzinach porannych Publiczną Szkołę Podstawową im. Bohaterów Leśnej Placówki AK „Mrowisko” w Knurowcu odwiedzili strażacy z Państwowej Straży Pożarnej w Wyszkowie. Pięciu odważnych pracowników Państwowej Straży Pożarnej zmierzyło się tego listopadowego poranka z innym zupełnie żywiołem – niespotykanym na co dzień w ich pracy – a mianowicie z naszymi rozentuzjazmowanymi dziećmi. Uczniowie pełni niespożytej energii, niesamowitych pomysłów, werwy jak również ciekawości na to co będzie się działo czekali z szeroko otwartymi oczyma. Strażacy doskonale przygotowani do spotkania z dziećmi opowiadali bardzo ciekawie o swojej ciężkiej i to dosłownie pracy. Zademonstrowali swoje stroje oraz różnorodny sprzęt wykorzystywany podczas akcji gaszenia pożarów. Dzieci chętnie wzięły udział w interakcyjnych zajęciach zaproponowanych przez pracowników straży. Zupełnie przy okazji, okazało się iż nasi uczniowie bardzo dużo wiedzą na temat zagrożeń czyhających na nie w domu i na dworze. Mało tego wiedzą jak ich unikać oraz w jaki skuteczny sposób używać numerów alarmowych. Istotnym elementem tego spotkania była też pogadanka oparta na akcji informacyjnej prowadzonej u progu sezonu grzewczego przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Komendę Główną Państwowej Straży Pożarnej „NIE dla czadu”. Podczas dwóch poprzednich sezonów grzewczych ( listopad- marzec ) tlenek węgla – informowali z wielką troską strażacy - zabił w sumie 217 osób, a prawie 4 tys. osób było poszkodowanych. Najtragiczniejszym miesiącem był luty 2012 r. w którym w wyniku zatrucia czadem zmarły 54 osoby. Wciąż zbyt wiele osób nie wie, czym jest czad i jak ustrzec się przed zatruciem. A wystarczy odrobina przezorności i sprawny czujnik tlenku węgla. Wspólna akcja informacyjna MSW i straży pożarnej, która właśnie się rozpoczęła, potrwa do marca 2013 r., czyli do końca sezonu grzewczego. Akcja ma na celu edukację w kwestii zagrożeń, jakie niesie za sobą nieprawidłowe używanie piecyków gazowych i urządzeń grzewczych. W przypadku wysokiego stężenia tlenku węgla w powietrzu zgon może nastąpić już po kilku minutach. Przestrzeganie podstawowych zasad bezpieczeństwa takich jak: niezaklejenie kratek wentylacyjnych, dbanie o dobry stan techniczny urządzeń znajdujących się w naszych domach, czy zakup i instalacja czujnika tlenku węgla pozwoli na to, aby nasze domy i mieszkania stały się bezpieczniejsze. „Jak działa ukryty zabójca - tlenek węgla? Jakie są objawy zatrucia? Tlenek węgla potocznie zwany czadem jest gazem silnie trującym, bezbarwnymi bezwonnym, nieco lżejszym od powietrza, co powoduje, że łatwo się z nim miesza i w nim rozprzestrzenia. Powstaje w wyniku niepełnego spalania wielu paliw, m.in.: drewna, oleju, gazu, benzyny, nafty, propanu, węgla, ropy, spowodowanego brakiem odpowiedniej ilości tlenu, niezbędnego do zupełnego spalania. Może to wynikać z braku dopływu świeżego powietrza do urządzenia, w którym następuje spalanie albo z powodu zanieczyszczenia, zużycia lub złej regulacji palnika gazowego, a także przedwczesnego zamknięcia paleniska pieca lub kuchni. Jest to szczególnie groźne w mieszkaniach, w których okna są szczelnie zamknięte lub uszczelnione na zimę, a wentylacja jest wadliwa bądź wcale nie działa.
Należy pamiętać, że czad powstaje także w czasie pożaru. Niebezpieczeństwo zaczadzenia wynika z faktu, że tlenek węgla jest gazem niewyczuwalnym dla człowieka. Dostaje się do organizmu przez układ oddechowy, a następnie jest wchłaniany do krwioobiegu. W układzie oddechowym człowieka tlenek węgla wiąże się z hemoglobiną 210 razy szybciej niż tlen, blokując jego dopływ do organizmu. Stwarza to poważne zagrożenie dla zdrowia i życia człowieka. Zatrucia tlenkiem węgla powodują stan silnego niedotlenienia narządów wewnętrznych (np. serca, mózgu). Zatrucie tego typu przebiega kilkuetapowo.
Potencjalne źródła czadu w pomieszczeniach mieszkalnych to: kominki, gazowe podgrzewacze wody, piece węglowe, gazowe lub olejowe i kuchnie gazowe. Zagrożeniem jest nie tylko brak dopływu powietrza, ale też nieprawidłowy odpływ spalin. W związku z tym groźne są zapchane lub nieszczelne przewody kominowe oraz uszkodzone połączenia między kominami i piecami. Szczelnie pozamykane okna (czasami jeszcze dodatkowo uszczelnione), pozaklejane kratki wentylacyjne, brak otworów wentylacyjnych w drzwiach łazienkowych, jak również brak regularnych kontroli drożności przewodów wentylacyjnych i kominowych sprawiają, że w naszych mieszkaniach lub domach możemy nie być bezpieczni. W niewietrzonych pomieszczeniach bardzo łatwo może dojść do tragedii. Do zatruć często dochodzi w wyremontowanych mieszkaniach, z nowymi piecami, niemającymi indywidualnych przewodów napowietrzających i gdzie zlikwidowano (zasłonięto) przewody wentylacyjne, a okna i drzwi są zbyt szczelne. Mieszkanie doskonale szczelne „nie oddycha”!”. Dalej zadaliśmy sobie pytanie - Jakie są objawy zatrucia tlenkiem węgla? Nasi uczniowie znali kilka z podanych poniżej: lekki ból, mdłości, wymioty, ogólne zmęczenie i osłabienie – lekkie zatrucie, nasilający się ból głowy, senność, zaburzenia świadomości, i równowagi, trudności z oddychaniem, oddech przyśpieszony, zaburzenia rytmu serca – średnie zatrucie, drgawki, utrata przytomności – ciężkie zatrucie. Kto narażony jest na działanie tlenku węgla? Na działanie tlenku węgla narażona jest każda osoba. Efekty działania czadu, przy takim samym stężeniu, mogą być jednak różne dla różnych osób. Do grupy największego ryzyka należą: noworodki i niemowlaki (obok normalnej hemoglobiny występuje u nich hemoglobina płodowa, która wiąże dwukrotnie więcej tlenku węgla niż zwykła hemoglobina), dzieci, kobiety ciężarne, osoby w podeszłym wieku, osoby z wadami serca oraz chorobami oskrzelowo-płucnymi, osoby z wadami serca oraz niewydolnością układu oddechowego.
Cięższym zatruciom ulegają także osoby wykonujące prace związane z dużym wysiłkiem fizycznym, które znacznie szybciej niż podczas odpoczynku, ze względu na zwiększoną częstość i głębokość oddechu, pochłaniają dawki trujące, a nawet śmiertelne. Jak pomóc przy zatruciu tlenkiem węgla? Należy natychmiast zapewnić dopływ świeżego, czystego powietrza, jak najszybciej wynieść osobę poszkodowaną w bezpieczne miejsce - na świeże powietrze, rozluźnić poszkodowanemu ubranie – rozpiąć pasek, guziki, ale nie rozbierać go, gdyż nie można doprowadzić do wychłodzenia organizmu, wezwać służby ratownicze (pogotowie ratunkowe – 999, straż pożarna – 998 lub 112).
Jeśli po wyniesieniu na świeże powietrze poszkodowana osoba nie oddycha, należy niezwłocznie przystąpić do wykonania sztucznego oddychania i masażu serca.
Podsumowując pamiętajmy aby:
® dokonywać okresowych przeglądów instalacji wentylacyjnej i przewodów kominowych oraz ich czyszczenia. Gdy używasz węgla i drewna należy to robić nie rzadziej niż raz na 3 miesiące. Gdy używasz gazu ziemnego czy oleju opałowego – nie rzadziej niż raz na pół roku. Zarządca budynku lub właściciel ma obowiązek m.in. przeglądu instalacji wentylacyjnej nie rzadziej niż raz w roku.
® uchylić okno w mieszkaniu, gdy korzystasz np. pieca gazowego z otwartą komorą spalania, kuchenki gazowej lub węglowej,
® nie zasłaniać kratek wentylacyjnych i otworów nawiewnych,
® przy instalacji urządzeń i systemów grzewczych korzystać z usług wykwalifikowanej osoby,
® użytkować sprawne technicznie urządzenia, w których odbywa się proces spalania i zgodnie z instrukcją producenta kontrolować stan techniczny urządzeń grzewczych,
® stosować urządzenia posiadające dopuszczenia w zakresie wprowadzenia do obrotu, w sytuacjach wątpliwych należy żądać okazania wystawionej przez producenta lub importera urządzenia tzw. deklaracji zgodności, czyli dokumentu zawierającego informacje o specyfikacji technicznej oraz przeznaczeniu i zakresie stosowania danego urządzenia,
® w przypadku wymiany okien na nowe sprawdzić poprawność działania wentylacji, ponieważ nowe okna są najczęściej o wiele bardziej szczelne w stosunku do wcześniej stosowanych w budynku i mogą pogarszać wentylację,
® systematycznie sprawdzać ciąg powietrza, np. poprzez przykładanie kartki papieru do otworu, bądź kratki wentylacyjnej - jeśli nic nie zakłóca wentylacji, kartka powinna przywrzeć do otworu lub kratki,
® często wietrzyć pomieszczenie, w którym odbywa się proces spalania (kuchnie, łazienki wyposażone w termy gazowe), a najlepiej zapewnić, nawet niewielkie rozszczelnienie okien,
® rozmieścić czujniki tlenku węgla w domu lub w mieszkaniu,
® nie zostawiać samochodu w garażu z włączonym silnikiem, nawet jeżeli drzwi do garażu pozostają otwarte,
® nie bagatelizować takich objawów jak: duszności, bóle i zawroty głowy, nudności, wymioty, osłabienie, przyśpieszenie czynności serca i oddychania, gdyż mogą być sygnałem, że ulegasz zatruciu czadem - w takiej sytuacji należy natychmiast przewietrzyć pomieszczenie, w którym się znajdujemy i zasięgnąć porady lekarskiej.
Tyleż ciekawych ale również pouczających informacji dowiedzieliśmy się wszyscy na temat ukrytego zabójcy – tlenku węgla zwanego dalej czadem. Uroczym podsumowaniem spotkania dla naszych uczniów była prezentacja wozu bojowego z jego niesamowitym wyposażeniem. Uczniowie mogli dokładnie obejrzeć, dotknąć oraz obserwować demonstrację wykorzystania niektórych sprzętów. Spotkanie było niesamowite, ciekawe i bardzo pouczające. Okazało się iż w naszej szkole znajdzie się nie jeden „Wojtek”, który chce zostać strażakiem. Czyż to nie pokrzepiające?
Opracował koordynator ds. bezpieczeństwa Beata Szupiluk